Margarine vs. boter! Alles wat je moet weten.

Nu wil ik me niet meteen gaan storten in de harde strijd tussen boter en margarine maar er moet me wel iets van het hart. Als je mij 2 jaar geleden had gevraagd ‘boter of margarine?’ had ik heel hard boter geroepen. Ik gebruikte bijna alleen maar boter en vond het lekkerder. Margarine was onnatuurlijk en leek op plastic toch?

Maar zijn deze beweringen niet wat achterhaald en misschien wel feitelijk onjuist? Is mijn kennis over margarine nog wel up to date en heb ik niet gewoon beweringen overgenomen die misschien helemaal niet kloppen? Dus toen ik de vraag kreeg vanuit Becel om langs te komen voor een presentatie over plantaardig eten, waaronder margarine, en het effect van plantaardig vs dierlijk eten, zei ik volmondig ja. Ik was heel nieuwsgierig en vond het super interessant. Daarom deel ik deze info graag met jullie in deze blog.

Uiteraard ga ik jullie geen mening opleggen, maar ik zou wel graag meer inzicht willen geven in margarine zodat je zelf een bewuste keuze kunt maken. Wat is margarine precies en wat is het verschil tussen margarine en roomboter? Gebruik je graag roomboter, simpelweg omdat je dit bijvoorbeeld lekkerder vindt, helemaal prima. Ik houd het bijvoorbeeld met het bakken van gebak voorlopig ook bij boter maar gebruik nu wel regelmatig vloeibare margarine om in te braden. Een van de redenen om (vaker) voor plantaardig te gaan is bijvoorbeeld doordat dit beter is voor je gezondheid maar ook het welzijn van dieren en het milieu. Vooral dit laatste vind ik een belangrijke reden.

Binnenkort kun je nog meer artikelen hierover verwachten en ga ik dieper in op de verschillende vetten en voedingswaarden en ik zal jullie op de hoogte houden van mijn margarine- en boteronderzoek. Zo ga ik een baktest doen met verschillende soorten vetten en oliën en ga ik nog dieper in op de ins and outs over plantaardig eten.

3 x vragen en antwoorden over boter en margarine

1. Wat is het verschil tussen boter en margarine?
Roomboter, in de volksmond boter wordt gemaakt van melk, margarine met een mix van plantaardige oliën. Boter wordt dus gemaakt van dierlijke producten en margarine bevat over het algemeen (uitsluitend) plantaardige ingrediënten. Vloeibare margarine wordt gemaakt met een mix van plantaardig oliën, van bijvoorbeeld zonnebloemzaad, lijnzaad en koolzaad. Om het vervolgens smeerbaar te maken wordt een klein deel vast vet (bijv. palmolie of kokosolie) toegevoegd. Verder wordt er een beetje citroenzuur voor de houdbaarheid, het wordt verrijkt met vitamine D en caroteen (voor de kleur en (pro)vitamine A). Een emulgator, zonnebloemlecithine, zorgt ervoor dat de ingrediënten goed mengen. In tegenstelling tot margarine, is (room)boter een heel ander product. Boter wordt namelijk gemaakt van afgeroomde melk die wordt gepasteuriseerd en waarbij melkzuurbacteriën worden toegevoegd.

De oorsprong van beide producten, maar ook het proces om de boter en margarine te maken is heel anders. Bij margarine worden ingrediënten gecombineerd, bij boter worden er ingrediënten afgesplitst. Tegenwoordig geven mensen vaak de voorkeur aan zo min mogelijk bewerkte producten, boter lijkt beter in dit plaatje te passen. Maar is dat wel zo? In het overzicht hieronder zie je alle stappen die doorlopen worden om zowel margarine als boter te maken. Tevens zie je welke stappen er nodig zijn om melk of olie voor warme en koude bereidingen te maken.

Margarine is dus altijd plantaardig, maar is het ook altijd geschikt voor veganisten? Nee, bij sommige merken margarine en halvarine worden er nog een klein deel melkbestanddelen toegevoegd om het product nog iets romiger te maken. Ook bevatten sommige margarines nog vitamine D van dierlijke oorsprong. Let wel op: soms staat er op de verpakking ‘plantaardig’, dan kan het zijn dat er dierlijke ingrediënten inzitten. Als er op de verpakking staat ‘100 % plantaardig’ kan je er vanuit gaan dat het ook vegan is. Je kunt dit ook checken aan de hand van het geel met groene vegan logo (ook wel v-label genoemd) op de verpakking. De meeste margarines van Becel zijn 100% plantaardig. Hier zijn de melkbestanddelen verwijderd en is de vitamine D3 vervangen door vitamine D2 van plantaardige oorsprong.

2. Verschilt margarine 1 molecuul van plastic?
Boter, oliën, vetten en margarine zijn allemaal opgebouwd uit de elementen koolstof, waterstof en zuurstof. Plastic bestaat ook uit koolstof en waterstof maar mist het element (geen molecuul) zuurstof. Waarschijnlijk komt de uitspraak ‘margarine verschilt 1 molecuul van plastic’ daar vandaan, maar hier klopt dus niets van!

3. Is margarine kunstmatig?
Margarine wordt in de fabriek gemaakt, maar met plantaardige ingrediënten. Net als boter die ook in de fabriek wordt verwerkt van melk tot een vast product. Nu wordt er vaak gezegd dat margarine een langere lijst met ingrediënten op de verpakking heeft staan en boter heel weinig. Dat klopt, margarine bestaat uit meer ingrediënten dan boter. Maar het argument dat margarine vage en kunstmatige ingrediënten bevat klopt niet en als je goed kijkt zul je ze vast allemaal kennen. Ik heb de ingrediënten van Becel Original er even bijgenomen:

Water, plantaardige oliën 45% (zonnebloem (26%), lijnzaad (11%), palm, koolzaad (2%), emulgatoren (mono- en diglyceriden van vetzuren, zonnebloemlecithine), voedingszuur (citroenzuur), natuurlijk aroma, vitamine A en D, kleurstof (caroteen).

Er staan misschien wat ingewikkelde termen op zoals emulgatoren maar ik heb het even opgezocht en dit zijn stoffen gewonnen uit zonnebloempitten om de oliën goed te laten mengen met de andere ingrediënten, want water en oliën laten zich niet makkelijk mengen. Verder is er nog een natuurlijke kleurstof toegevoegd om de margarine iets geler te maken, namelijk caroteen (ook wel bekend als wortel). Caroteen bevat ook (pro)vitamine A. Het valt dus wel mee hoe vaag de ingrediënten zijn en ze zijn dus allen van plantaardige oorsprong. Meer informatie over de verschillende ingrediënten vind je op de site van Becel.

Conclusie
Na de presentatie en het onderzoeken van bovenstaande punten wil ik nu niet meteen zeggen dat ik groot margarine-fan ben maar ik sluit margarine niet meteen uit zoals ik eerst deed. En ik ga zelf ook niet meteen helemaal overstappen op margarine of halvarine maar ik ben wel anders over dingen gaan denken. Ik sta nu meer open voor nieuwe bevindingen en producten. Er is namelijk veel veranderd de afgelopen jaren.

Ik hoop dat jullie het net als ik interessant vonden om te lezen en of je nou voor boter of margarine kiest dat is vaak een persoonlijke keuze. Bijvoorbeeld wat smaak betreft of omdat je bewust(er) met het milieu wil omgaan of vegan eet. Ik zelf maak er tegenwoordig een combinatie van, soms boter en soms halvarine. Ik ben heel benieuwd hoe jullie er over denken.

Bronnen: MVO, Voedingscentrum, Becel

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Becel.