Margarine vs. boter! Alles wat je moet weten anno 2018
- 28-05-2018
- 17 reacties
- Sandra - LeukeRecepten
Wat is beter, en in welk opzicht? Kun je boter 1 op 1 vervangen? En wat is precies het verschil tussen boter en margarine? Ik ga in dit artikel proberen om zo goed mogelijk antwoord te geven op deze vragen en doe dat aan de hand van de feiten, maar ook mijn eigen mening en bevindingen in de keuken.
Nu wil ik me niet meteen gaan storten in de harde strijd tussen boter en margarine maar er moet me wel iets van het hart. Als je mij 2 jaar geleden had gevraagd ‘boter of margarine?’ had ik heel hard boter geroepen. Ik gebruikte bijna alleen maar boter en vond het lekkerder. Margarine was onnatuurlijk en leek op plastic toch?
Maar zijn deze beweringen niet wat achterhaald en misschien wel feitelijk onjuist? Is mijn kennis over margarine nog wel up to date en heb ik niet gewoon beweringen overgenomen die misschien helemaal niet kloppen? Dus toen ik de vraag kreeg vanuit Becel om langs te komen voor een presentatie over plantaardig eten, waaronder margarine, en het effect van plantaardig vs dierlijk eten, zei ik volmondig ja. Ik was heel nieuwsgierig en vond het super interessant. Daarom deel ik deze info graag met jullie in deze blog.
Uiteraard ga ik jullie geen mening opleggen, maar ik zou wel graag meer inzicht willen geven in margarine zodat je zelf een bewuste keuze kunt maken. Wat is margarine precies en wat is het verschil tussen margarine en roomboter? Gebruik je graag roomboter, simpelweg omdat je dit bijvoorbeeld lekkerder vindt, helemaal prima. Ik houd het bijvoorbeeld met het bakken van gebak voorlopig ook bij boter maar gebruik nu wel regelmatig vloeibare margarine om in te braden. Een van de redenen om (vaker) voor plantaardig te gaan is bijvoorbeeld doordat dit beter is voor je gezondheid maar ook het welzijn van dieren en het milieu. Vooral dit laatste vind ik een belangrijke reden.
Binnenkort kun je nog meer artikelen hierover verwachten en ga ik dieper in op de verschillende vetten en voedingswaarden en ik zal jullie op de hoogte houden van mijn margarine- en boteronderzoek. Zo ga ik een baktest doen met verschillende soorten vetten en oliën en ga ik nog dieper in op de ins and outs over plantaardig eten.
3 x vragen en antwoorden over boter en margarine
1. Wat is het verschil tussen boter en margarine?
Roomboter, in de volksmond boter wordt gemaakt van melk, margarine met een mix van plantaardige oliën. Boter wordt dus gemaakt van dierlijke producten en margarine bevat over het algemeen (uitsluitend) plantaardige ingrediënten. Vloeibare margarine wordt gemaakt met een mix van plantaardig oliën, van bijvoorbeeld zonnebloemzaad, lijnzaad en koolzaad. Om het vervolgens smeerbaar te maken wordt een klein deel vast vet (bijv. palmolie of kokosolie) toegevoegd. Verder wordt er een beetje citroenzuur voor de houdbaarheid, het wordt verrijkt met vitamine D en caroteen (voor de kleur en (pro)vitamine A). Een emulgator, zonnebloemlecithine, zorgt ervoor dat de ingrediënten goed mengen. In tegenstelling tot margarine, is (room)boter een heel ander product. Boter wordt namelijk gemaakt van afgeroomde melk die wordt gepasteuriseerd en waarbij melkzuurbacteriën worden toegevoegd.
De oorsprong van beide producten, maar ook het proces om de boter en margarine te maken is heel anders. Bij margarine worden ingrediënten gecombineerd, bij boter worden er ingrediënten afgesplitst. Tegenwoordig geven mensen vaak de voorkeur aan zo min mogelijk bewerkte producten, boter lijkt beter in dit plaatje te passen. Maar is dat wel zo? In het overzicht hieronder zie je alle stappen die doorlopen worden om zowel margarine als boter te maken. Tevens zie je welke stappen er nodig zijn om melk of olie voor warme en koude bereidingen te maken.
Margarine is dus altijd plantaardig, maar is het ook altijd geschikt voor veganisten? Nee, bij sommige merken margarine en halvarine worden er nog een klein deel melkbestanddelen toegevoegd om het product nog iets romiger te maken. Ook bevatten sommige margarines nog vitamine D van dierlijke oorsprong. Let wel op: soms staat er op de verpakking ‘plantaardig’, dan kan het zijn dat er dierlijke ingrediënten inzitten. Als er op de verpakking staat ‘100 % plantaardig’ kan je er vanuit gaan dat het ook vegan is. Je kunt dit ook checken aan de hand van het geel met groene vegan logo (ook wel v-label genoemd) op de verpakking. De meeste margarines van Becel zijn 100% plantaardig. Hier zijn de melkbestanddelen verwijderd en is de vitamine D3 vervangen door vitamine D2 van plantaardige oorsprong.
2. Verschilt margarine 1 molecuul van plastic?
Boter, oliën, vetten en margarine zijn allemaal opgebouwd uit de elementen koolstof, waterstof en zuurstof. Plastic bestaat ook uit koolstof en waterstof maar mist het element (geen molecuul) zuurstof. Waarschijnlijk komt de uitspraak ‘margarine verschilt 1 molecuul van plastic’ daar vandaan, maar hier klopt dus niets van!
3. Is margarine kunstmatig?
Margarine wordt in de fabriek gemaakt, maar met plantaardige ingrediënten. Net als boter die ook in de fabriek wordt verwerkt van melk tot een vast product. Nu wordt er vaak gezegd dat margarine een langere lijst met ingrediënten op de verpakking heeft staan en boter heel weinig. Dat klopt, margarine bestaat uit meer ingrediënten dan boter. Maar het argument dat margarine vage en kunstmatige ingrediënten bevat klopt niet en als je goed kijkt zul je ze vast allemaal kennen. Ik heb de ingrediënten van Becel Original er even bijgenomen:
Water, plantaardige oliën 45% (zonnebloem (26%), lijnzaad (11%), palm, koolzaad (2%), emulgatoren (mono- en diglyceriden van vetzuren, zonnebloemlecithine), voedingszuur (citroenzuur), natuurlijk aroma, vitamine A en D, kleurstof (caroteen).
Er staan misschien wat ingewikkelde termen op zoals emulgatoren maar ik heb het even opgezocht en dit zijn stoffen gewonnen uit zonnebloempitten om de oliën goed te laten mengen met de andere ingrediënten, want water en oliën laten zich niet makkelijk mengen. Verder is er nog een natuurlijke kleurstof toegevoegd om de margarine iets geler te maken, namelijk caroteen (ook wel bekend als wortel). Caroteen bevat ook (pro)vitamine A. Het valt dus wel mee hoe vaag de ingrediënten zijn en ze zijn dus allen van plantaardige oorsprong. Meer informatie over de verschillende ingrediënten vind je op de site van Becel.
Conclusie
Na de presentatie en het onderzoeken van bovenstaande punten wil ik nu niet meteen zeggen dat ik groot margarine-fan ben maar ik sluit margarine niet meteen uit zoals ik eerst deed. En ik ga zelf ook niet meteen helemaal overstappen op margarine of halvarine maar ik ben wel anders over dingen gaan denken. Ik sta nu meer open voor nieuwe bevindingen en producten. Er is namelijk veel veranderd de afgelopen jaren.
Ik hoop dat jullie het net als ik interessant vonden om te lezen en of je nou voor boter of margarine kiest dat is vaak een persoonlijke keuze. Bijvoorbeeld wat smaak betreft of omdat je bewust(er) met het milieu wil omgaan of vegan eet. Ik zelf maak er tegenwoordig een combinatie van, soms boter en soms halvarine. Ik ben heel benieuwd hoe jullie er over denken.
Bronnen: MVO, Voedingscentrum, Becel
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Becel.
Laat je reactie achter
Wat een interessant onder. Maar wat raad je aan voor een koolhydraatarme levens style?
Jij bent zeker gesponsord door becel
Het artikel is inderdaad in samenwerking met Becel, dit staat ook aangegeven onderaan in de blog
Bedankt voor je onferzoek. Maar waarom staat er op een pakje becel boter dat je eerst de huisarts moet raadplegen voordat je becel gaat gebruiken.?
Dit staat volgens mij alleen op de pakjes waar ze extra plantensterolen aan toegevoegd hebben die een positief effect zouden hebben op het verlagen van je cholesterol.
Ik ga deze vraag bij Becel neerleggen want dit weet ik ook niet precies. Waarschijnlijk heeft dit met het cholesterol te maken. Ik kom er bij je op terug.
Ik heb inmiddels antwoord van Becel ontvangen: Zoals Willemijn al correct opmerkte staat dit alleen op de kuipjes Becel ProActiv. ProActiv is verrijkt met plantensterolen die actief het cholesterolgehalte kunnen verlagen. De tekst geeft aan dat het slim is om even met de arts te overleggen wanneer je Becel ProActiv wilt gaan gebruiken terwijl je aan de cholesterolverlagende medicatie bent. Dit komt omdat de dosering dan eventueel (naar beneden) aangepast dient te worden. Het is aan de arts om hier een passend advies over te geven.
Hoi Sandra, de olies die Becel gebruikt voor het maken van margarine bevatten voornamelijk omega-6 (linolzuur) onverzadigde vetzuren. Deze vetten heeft het lichaam nodig, mits deze in je juiste verhouding tot ons genomen worden in combinatie met omega-3 (alfa linoleenzuur). Recente onderzoeken hebben aangetoond dat een disbalans van deze vetzuren, dus een teveel aan omega-6 / een te weinig aan omega-3, negatieve gevolgen heeft voor onze gezondheid. De onderzoeken hebben ook aangetoond dat ons huidige (westerse) dieet te veel omega-6 bevat. Het advies luidt dan ook om minder omega-6 te consumeren en meer omega-3 om zodoende die disbalans en negatieve effecten tegen te gaan. Nu is het zo dat olies die rijk zijn aan omega-6 relatief goedkoop zijn om te produceren. Wat direct de reden is waarom Becel ze gebruikt voor het produceren van hun producten. De onderzoeken die aantonen dat de disbalans negatieve effecten op de gezondheid heeft zijn relatief nieuw en vormen een enorme bedreiging voor de margarine-industrie. Becel probeert met man en macht deze onderzoeken af te doen als ongefundeerd en ik weet bijna zeker dat ze het hier bij de presentatie niet over gehad hebben. Misschien is het leuk om deze vraag een keer aan hen te stellen en je vervolgens te verdiepen in het onderwerp. De onderzoeken zijn te vinden op PubMed. Succes met je zoektocht en vinden van echte antwoorden.
Wat interessant om te lezen, ik ga het zeker even voorleggen aan becel. Ik ben benieuwd en kom hier nog op terug.
Ik heb inmiddels antwoord van Becel: Het is belangrijk dat we zowel Omega 3 als Omega 6 binnenkrijgen, beide vetten zijn essentieel. Het is belangrijk aan de minimale inname van Omega 3 te komen (1% van onze dagelijkse energie). Ook moet voldoende van EPA & DHA worden opgenomen (niet helemaal essentieel, maar wordt inefficiënt aangemaakt in het lichaam). De WHO concludeert dat een inname van meervoudig onverzadigde vetten tot 12 % van de energie inname gunstig is voor de gezondheid terwijl dus met moeite de 1 % van de energie uit Omega 3 wordt gehaald. De European Food Safety Authority concludeerde dat er onvoldoende bewijs is om voor Omega 6 PUFA’s noch voor lange keten Omega 3 PUFA’s een bovenlimiet te formuleren [EFSA, 2010; EFSA, 2012]. Gezondheidsorganisaties in Nederland en ook Belgie geven aan bewust geen ratio’s te noemen in hun voedingsrichtlijnen omdat de interpretatie van uitkomsten over Omega 3 en 6 ratio’s niet duidelijk is. De Belgische Hoge Gezondheidsraad geeft aan dat een verhouding van de inname van Omega 6 en Omega 3 op zich weinig van belang is, zolang de inname tenminste overeenkomt met de aanbevolen hoeveelheden [FAO/WHO, 2010].
Het is wel weer jammer dat Becel (net als veel andere producenten helaas) palmolie gebruiken. Dat is geen milieuvriendelijke keuze.
Hoi Anna, helemaal mee eens! Ik ben vreselijk op zoek naar producten zonder palmolie. Jammer dat de grote producenten hier nog geen alternatief voor hebben gevonden.
Tip: Ik heb laatst ook hele lekkere margarine geprobeerd van het merk Flora, hier zit geen palmolie in. En de palmolie die Becel gebruikt is trouwens duurzaam en voldoet aan strenge voorwaarden.
Grappig. Je zegt dat er veel veranderd is de afgelopen jaren. Maar margarine bestaat in ieder geval al zolang als mijn herinneringen terug gaan (en dat is vanaf mijn 4e, ben nu 28) over het algemeen uit natuurlijke producten en met name dus oliën. De informatie die je hier schreef weet ik al sinds dat ik nog een kindje op de basisschool was. Dus in de afgelopen 2 en een half decennia is daar niet veel in veranderd. Het enige wat veranderd is is hoe bewust men met eten bezig is en hoeveel men erover weet/wil weten. Als je het hebt over dat dit soort producten veranderd zijn in positieve zin, ja, sinds de '60'er jaren ongeveer. Wellicht zelfs eerder. Mijn oma heeft tot haar dood geloofd dat halfvolle melk bijvoorbeeld melk aangelengd met water was (daarom weigerde ze halfvolle melk te drinken) terwijl dat toch echt niet lang na WO2 is veranderd (het is nu gewoon melk maar meer afgeroomd, maar dat kreeg je haar niet aan het verstand). Hoewel ik door mijn ouders ben opgevoed met veel kennis en bewustzijn over wat ik eet en ik ook alles opsla in mijn brein wat ik leer, ben ik ook mezelf ervan bewust dat voor de meeste mensen van mijn leeftijd nu pas meer bewustzijn en interesse komt over dit soort onderwerpen. Dit leerden we al op de basisschool. En de middelbare. Alleen denk ik dat ik een beetje een uniekum ben in het feit dat alles wat ik leerde ook bleef hangen als kind.
Ben weer terug naar Becel. Ik heb een jaar roomboter gebruikt, zowel smeren als met bakken en braden. Gewoon, omdat ik er gek op ben. Helaas is mijn cholesterol omhoog gegaan, dus ben ik ermee gestopt. Ik gebruik medicijnen hiervoor. Ik ben overigens van plan om wat me wat meer te verdiepen in plantaardig versus dierlijk voedsel. Ik vond dit een goed artikel.
Jammer dat je niet ingaat op het onderwerp palmolie! Een (bijna) steevast ingrediënt van margarine... hiervoor verdwijnen er naar schatting 50 voetbalvelden oerwoud per minuut, en verdwijnt het leefgebied van vele diersoorten waaronder de orang-oetan. Roomboter is belastend voor dieren maar margarine in de meeste gevallen ook! Je schetst een scheef beeld met dit artikel door niet over palmolie te schrijven. Er is tegenwoordig een palmolievrije margarine te koop bij de AH: Flora. Dit is tot nu toe de enige palmolievrije margarine in de grote supermarkt.
Jammer vind ik wel dat aan halvarine en margarine vaak palmolie wordt toegevoegd. Palmolieproductie kost op grote schaal regenwoud. Dan kies ik toch liever voor boter.