Stamppot recepten

Voor stamppot kun je het beste kruimige aardappelen gebruiken. De klassieke aardappel met geelbruinige schil kent de volgende kruimige soorten: Milva, Vivaldi, Monalisa, Melody, Victoria en Berber. Ook zijn er kruimige aardappelen met een rode schil. Dit zijn de Mozart, Romance en Alouette. 

Stamppot is ontstaan in Nederland, ergens in de twintigste eeuw. Uit breed onderzoek blijkt dat we pas in die periode de ingrediënten zijn gaan stampen. Waarschijnlijk is dit gerecht ontstaan uit gemak omdat het een eenpansgerecht is, maar ook omdat ze erachter kwamen dat de meeste mensen dit lekker vonden. De combinatie van ingrediënten werd wel al enkele eeuwen daarvoor gemaakt, maar toen werden de ingrediënten nog niet gestampt.

Stamppot bestaat uit kruimige aardappelen en groente naar keuze. Vaak zijn dit bladgroentes zoals boerenkool, andijvie en spinazie, maar vergeet ook zuurkool niet. Het wordt geserveerd met vlees, zoals speklappen en gehaktballen, en daarvan wordt ook jus gemaakt. Op het bord wordt in het midden een kuiltje gemaakt waar de jus in kan. Lekker bij stamppot is:

– Rookworst

– Spekjes

– Augurk

– (Gebakken) uitjes

Tegenwoordig wordt er steeds meer gevarieerd. Naast kruimige aardappel kun je eens zoete aardappel, pastinaak of knolselderij proberen. Qua groentes worden er andere groenten gebruikt, zoals spruitjes, pompoen of bieten. Gelukkig eten we ook steeds vaker vegetarisch en dus ook vegetarische stamppot. Er komen meer betere vleesvervangers voor rookworst, spekjes of gehaktballen, maar je kunt het vlees ook vervangen door kaas, ei, noten of gewoon meer groente én (gedroogd) fruit erin.

Het verschil tussen hutspot en stamppot is dat hutspot van oorsprong niet bestaat uit gestampte ingrediënten, maar uit ingrediënten die door elkaar gehutseld zijn. De ingrediënten worden dan wel in kleinere stukken gesneden. Tegenwoordig kennen we hutspot als de combinatie van kruimige aardappels, winterpeen en witte ui. Er wordt vaak melk, boter en een bouillonblokje toegevoegd en het wordt geserveerd met spekreepjes en rookworst.

Stamppot is een gerecht wat pas veel later is ontstaan en bestaat uit aardappelen met een groentesoort naar keuze. Alle ingrediënten worden door elkaar gestampt en geserveerd met jus en vlees. Vaak is dat rookworst, speklap of gehaktballen. 

Stamppot is niet per se een gezond gerecht, maar om het ongezond te noemen is ook niet helemaal eerlijk. Tegenwoordig zijn er veel variaties te maken. Het originele recept bevat veel aardappelen en vet vlees. En dat is nu eenmaal calorierijk. Echter eten we dit gerecht voornamelijk in de koude maanden. In de winter verbruikt ons lichaam meer energie om onszelf warm te houden. Calorieën is energie, dus als je het op die manier bekijkt, is je stamppot een goede keuze in de winter.

Uiteraard kun je variëren door bijvoorbeeld een deel of alle aardappelen te vervangen door minder calorierijke producten zoals bloemkool, pastinaak, pompoen of knolselderij. Ook zou je ervoor kunnen kiezen om er geen vette jus en vleesproducten bij te eten. Kies voor andere smaakmakers zoals mosterd of leuke kruidenmengsels zoals ras el hanout. 

Naast de ingrediënten aardappelen en groenten en optioneel een (vegetarisch) stukje vlees of vis en jus heb je de volgende materialen nodig:

– Een grote pan waar je de aardappelen in kookt en later aanvult met de gewenste groentes.

– Een aardappelstamper of pureestamper om de ingrediënten fijn te stampen.

Je kunt er ook voor kiezen om de groentes in een aparte pan te koken of bakken. Denk aan zachtgegaarde uitjes of gewokte groentes. Mocht je er nog een stuk (vegetarisch) vlees of vis bij bakken dan heb je nog een koekenpan nodig. Van het vet wat overblijft, kun je in diezelfde pan een jus maken. 

De meest bekende stamppotten zijn zuurkoolstamppot, boerenkoolstamppot en andijviestamppot. Hutspot is officieel geen stamppot, maar wordt tegenwoordig in hetzelfde rijtje geplaatst. Eigenlijk kun je met stamppot eindeloos combineren en is het aantal soorten stamppotten zo groot als dat er groentes zijn.